Wydawca treści Wydawca treści

Historia

Nadleśnictwo Nurzec charakteryzuje się bogatym krajobrazem historycznym i kulturowym. Ma tutaj miejsce styk dwóch kultur: wschodu i zachodu. Historia tych terenów pozostawiła po sobie wiele zabytków i opowieści.

        Lasy nadleśnictwa stanowią część Podlasia, traktowanego jako historyczna dzielnica Polski (od 1569 r.). W okresie wpływów rzymskich teren Podlasia i Mazowsza zamieszkiwała ludność prasłowiańska. Puszcze podlaskie wpłynęły na kształtowanie się dziejów politycznych tego regionu, czyniąc z niego w wczesnym średniowieczu naturalną granicę między osadnictwem mazowieckim, ruskim i litewskim. Słowiańskie kurhany z VI-IX wieku znane są z okolic Drohiczyna i Bielska Podlaskiego.

        Z XI wieku pochodzą pierwsze przekazy ukazujące Brześć, a potem Drohiczyn jako grody ruskie posiadające znaczenie graniczne i gospodarczo-handlowe na granicy z Mazowszem. W okresie feudalnego rozbicia Polski i Rusi grody te przechodziły z rąk polskich do ruskich i odwrotnie. Kolejny przekaz źródłowy pochodzi z wyprawy Kazimierza Sprawiedliwego z roku 1193 na Jaćwież zawarty w kronice Kadłubka. Pisze on o istnieniu rozległej puszczy, bogatej w zwierzynę i niedostępnej z powodu bagien i gąszczów leśnych na rozległym obszarze od Drohiczyna do siedziby Połekczan. Silne wpływy polskie, przy postępującym rozdrobnieniu na Rusi, utrzymywały się nad Bugiem do połowy XIII wieku. Przyniosły one silną kolonizację ze strony Mazowsza, które od XIII do XVII wieku wypełniło swym osadnictwem rusko- mazowieckie puszcze graniczne.

        W końcu XIII wieku do terenów tych rości pretensje nowa siła polityczna - Litwa, dla której Podlasie staje się niezbędnym punktem oparcia w zamierzonych podbojach. W wyniku porozumienia Litwy i Korony w 1385 roku Podlasie z grodami Drohiczyn, Mielnik, Suraż i Bielsk przechodzi pod panowanie Wielkiego Księcia Litewskiego, a od 1413 roku stanowi część województwa trockiego. Województwo podlaskie powstało przez podział województwa trockiego w 1513 roku, a stolicą nowego województwa został Drohiczyn. W skład nowego województwa wchodziły ziemie: drohicka, mielnicka, bielska, brzeska, kamieniecka i kobrzyńska. W 1566 roku przeprowadzono nowy podział administracyjny wyłączając z województwa podlaskiego ziemię: brzeską, kamieniecką i kobryńską, a w trzy lata później województwo podlaskie włączono do Korony. Od 1569 roku województwo podlaskie aż do rozbiorów stanowiło jedno z jedenastu województw małopolskich wciskając się między Wielkie Księstwo Litewskie i Wielkopolskę (woj. mazowieckie) i granicząc na niewielkim odcinku z Prusami Książęcymi

        Przez szereg stuleci lasy będące pod nieznacznym wpływem gospodarki ludzkiej nie zmieniały swojego zasięgu ani składu gatunkowego. Sytuacja zmieniła się wyraźnie, kiedy człowiek zaczął prowadzić osiadły tryb życia i zaczął zajmować tereny pod uprawę rolniczą. Proces ten na omawianym terenie zaznaczył się w XII i XIII wieku, a nasilił się ponownie w XV i XVI wieku, kiedy to mieszane fale osadników rusko-mazowieckich wkraczały w puszcze od Drohiczyna i Mielnika. Ruska fala osadnicza od Bielska i Kobrynia spotkała się na granicy Puszczy Bielskiej i Białowieskiej w okolicy Bociek i Kleszczeli. Tak więc osadnictwo na tym terenie na przestrzeni wieków pojawiało się raz ze wschodu, raz z zachodu, a jego intensywność zależała od prężności gospodarczej i politycznej ośrodków, z których wychodziła kolonizacja.

        Okres  XV i XVI stulecia był decydującym w procesie kurczenia się i pozbawienia najwartościowszych zasobów leśnych Puszczy Bielskiej i Mielnickiej. Największy wpływ na ten proces miało osadnictwo prowadzone na polecenie królowej Bony, a następnie Zygmunta Augusta oraz wyrąb drewna na handel. 

        Po trzecim rozbiorze Polski (1795 r.) tereny te zostały zagarnięte przez Prusy (poza niewielkimi skrawkami na wschodzie i południowym-wschodzie) i zostały częścią prowincji Prus Nowowschodnich, departamentu białostockiego.

        W latach 1807-1815 tereny te należały do Księstwa Warszawskiego, a po Kongresie Wiedeńskim (1818 r.) aż do wybuchu I wojny światowej (1914 r.) należały do Cesarstwa Rosyjskiego jako dobra rządowe.

        W czasie I wojny światowej tereny te znalazły się pod okupacją niemiecką i znacznie ucierpiały od nadmiernej i rabunkowej eksploatacji okupanta. W tym czasie Niemcy zbudowali dwa tartaki w Nurcu i połączyli je kolejką wąskotorową z uroczyskami Żurobice i Żerczyce (ślady kolejki w postaci nasypu kolejowego są nadal widoczne w drzewostanie leśnictwa Zabłocie w oddziałach 84, 93, 103, 111) . Lasy tych uroczysk zostały wówczas w 40% wycięte. W większości przypadków pozostawiono je bez odnowienia, na powierzchniach tych powstały z samosiewu drzewostany osikowe i brzozowe.

        W roku 1918 po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, utworzono Nadleśnictwo Nurzec. W jego skład wchodziły lasy dzisiejszego nadleśnictwa bez wschodnich części oraz uroczyska Żerczyce i Żurobice. Wschodnia część, która nie weszła w skład  Nadleśnictwa Nurzec, należała do Nadleśnictwa Mielnik z siedzibą w Zabużu.

Pracownicy dawnego Nadleśnictwa Mielnik w 1934r.

        W czasie II wojny światowej gospodarka nastawiona była przede wszystkim na pozyskanie świerka z pominięciem zagadnień hodowlanych. Większość użytkowania sprowadzało się wówczas do trzebieży, które prowadzono w drzewostanach wszystkich klas wieku. Wynikiem tego było wiele drzewostanów nadmiernie przerzedzonych.

        Po II wojnie światowej odtworzono Nadleśnictwo Nurzec, bez uroczysk Żerczyce i Żurobice. Z uroczysk tych wraz z uroczyskiem Dubno-Nurzec i szeregiem upaństwowionych lasów pomajątkowych utworzono Nadleśnictwo Kąty. W roku 1964 nazwę Nadleśnictwa Kąty zmieniono na Siemiatycze. 

        Z dniem 1.01.1973 roku lasy Nadleśnictwa Nurzec i Nadleśnictwa Siemiatycze połączono w jedną jednostkę administracyjną pod nazwą Nadleśnictwo Nurzec, składającą się z dwóch obrębów: Nurzec i Siemiatycze z siedzibą w Siemiatyczach. W marcu 1975 roku siedzibę Nadleśnictwa przeniesiono do miejscowości Nurzec Stacja.

 

(dane z opracowania BULiGL w Białymstoku)